dev{tools}: SAST i DAST – Bezpieczeństwo Aplikacji od Wczesnych Etapów do Testowania Produkcyjnego

    W dzisiejszym dynamicznym świecie technologii, bezpieczeństwo aplikacji to kluczowy element każdego projektu IT. Jednym z podstawowych podejść do zapewnienia bezpieczeństwa jest wczesna detekcja podatności oraz regularne testowanie aplikacji pod kątem potencjalnych zagrożeń. W tym artykule omówimy dwie kluczowe metody: SAST (Static Application Security Testing) i DAST (Dynamic Application Security Testing). Wyjaśnimy, czym są, jak działają i jakie narzędzia wspierają te procesy.

Czym jest SAST (Static Application Security Testing)?

SAST to metoda statycznego testowania bezpieczeństwa kodu aplikacji. Polega na analizie kodu źródłowego, binarnego lub zestawów buildów w celu wykrycia potencjalnych podatności już na etapie pisania kodu. SAST działa bez uruchamiania aplikacji, co pozwala na identyfikację problemów, zanim kod zostanie wdrożony.

Jak działa SAST?

• SAST przeszukuje kod źródłowy pod kątem znanych wzorców podatności, takich jak SQL Injection, Cross-Site Scripting (XSS), czy brak walidacji wejścia.
• Narzędzia SAST integrują się z procesem CI/CD, skanując kod automatycznie przy każdym commitcie lub przed wdrożeniem.
• Programista otrzymuje raport z konkretnymi miejscami w kodzie, które wymagają poprawy.

Zalety SAST:

• Wykrywa problemy wcześnie, co redukuje koszty ich naprawy.
• Pomaga w edukacji zespołu programistycznego, pokazując konkretne błędy i proponując najlepsze praktyki.
• Działa szybko i może być zautomatyzowany.

Czym jest DAST (Dynamic Application Security Testing)?

DAST to metoda dynamicznego testowania bezpieczeństwa aplikacji. Polega na analizie działania aplikacji w czasie rzeczywistym – bada się aplikację działającą na serwerze lub środowisku testowym. DAST koncentruje się na wykrywaniu problemów w czasie rzeczywistego korzystania z aplikacji, np. błędów w autoryzacji czy podatności na ataki typu CSRF (Cross-Site Request Forgery).

Jak działa DAST?

• DAST symuluje rzeczywiste ataki na aplikację, analizując jej odpowiedzi na różne rodzaje zapytań.
• Narzędzia DAST skanują punkty końcowe (endpointy) aplikacji, szukając potencjalnych podatności w interfejsach API i interakcji z użytkownikiem.
• Wyniki wskazują miejsca, gdzie aplikacja może być podatna na ataki w środowisku produkcyjnym.

Zalety DAST:

• Wykrywa problemy, które mogą wystąpić podczas rzeczywistego użytkowania aplikacji.
• Testuje całą aplikację, w tym interfejsy API, integracje i konfiguracje serwera.
• Umożliwia detekcję problemów, które nie są widoczne na poziomie kodu.

---

SAST vs. DAST – Porównanie

Cecha	SAST	DAST
Etap testowania	Kod źródłowy przed uruchomieniem	Aplikacja działająca w środowisku
Zakres analizy	Kod źródłowy, buildy	Endpointy, interfejsy API, środowisko
Rodzaj podatności	Problemy z kodowaniem	Problemy z konfiguracją, autoryzacją
Czas detekcji	Wcześnie, podczas developmentu	Po wdrożeniu lub w środowisku testowym
Automatyzacja w CI/CD	Tak	Tak

---

Przykłady narzędzi wspierających SAST i DAST

Narzędzia SAST:

1. SonarQube

   • Popularne narzędzie do analizy statycznej kodu.
   • Obsługuje wiele języków programowania, takich jak Java, Python, C#, PHP.
   • Wykrywa luki w zabezpieczeniach, problemy z wydajnością i błędy stylistyczne.
   • Integruje się z systemami CI/CD, takimi jak Jenkins czy GitHub Actions.

2. Checkmarx

   • Wyspecjalizowane narzędzie do analizy statycznej bezpieczeństwa kodu.
   • Oferuje kompleksowe raporty i integrację z IDE.

3. Fortify Static Code Analyzer

   • Narzędzie firmy Micro Focus do zaawansowanej analizy kodu.
   • Szczególnie popularne w dużych organizacjach.

Narzędzia DAST:

1. OWASP ZAP (Zed Attack Proxy)

   • Otwarte i darmowe narzędzie do testowania dynamicznego bezpieczeństwa aplikacji.
   • Obsługuje automatyczne skanowanie oraz ręczne testowanie aplikacji.
   • Polecane jako narzędzie początkowe w każdej organizacji.

2. Burp Suite

   • Profesjonalne narzędzie do testowania bezpieczeństwa aplikacji webowych.
   • Umożliwia kompleksowe testy dynamiczne, w tym symulację zaawansowanych ataków.

3. AppScan

   • Rozwiązanie od IBM do dynamicznej analizy bezpieczeństwa aplikacji.
   • Oferuje automatyzację i szczegółowe raporty z testów.

Przykładowe zastosowania SAST i DAST w cyklu życia oprogramowania (SDLC)

SAST i DAST są używane na różnych etapach cyklu życia oprogramowania, aby zapewnić kompleksowe testowanie bezpieczeństwa. Oto, jak i kiedy każda z tych metod znajduje swoje zastosowanie:

Zastosowanie SAST w SDLC: Wczesne fazy cyklu życia

SAST jest idealnym rozwiązaniem do wykrywania problemów z bezpieczeństwem na wczesnym etapie tworzenia oprogramowania – już podczas fazy implementacji kodu. Narzędzia SAST integrują się z IDE (np. Visual Studio, IntelliJ) i automatycznymi pipeline’ami CI/CD, skanując kod za każdym razem, gdy jest modyfikowany.

Przykład użycia:

• Faza implementacji: Podczas tworzenia nowej funkcjonalności programista popełnia błąd polegający na niewłaściwej walidacji danych wejściowych. Narzędzie SAST, takie jak SonarQube, natychmiast identyfikuje problem, generując raport z podświetlonym fragmentem kodu, który wymaga poprawy.
• Faza integracji: Gdy kod zostaje przesłany do repozytorium, pipeline CI/CD uruchamia kolejny skan statyczny, aby sprawdzić, czy nowe zmiany nie wprowadzają nowych podatności.

Zastosowanie DAST w SDLC: Testowanie i środowisko produkcyjne

DAST jest stosowane na późniejszych etapach SDLC, gdy aplikacja jest już uruchomiona w środowisku testowym lub produkcyjnym. Dynamiczne testowanie pozwala symulować rzeczywiste ataki na aplikację i zidentyfikować luki, które mogły zostać przeoczone podczas analizy statycznej.

Przykład użycia:

• Faza testowania: Przed wdrożeniem nowej wersji aplikacji, narzędzie DAST, takie jak OWASP ZAP, przeprowadza symulacje ataków na aplikację w środowisku testowym. Testy wykrywają podatność na Cross-Site Scripting (XSS) w jednej z funkcji.
• Faza produkcji: Po wdrożeniu aplikacji w środowisku produkcyjnym, narzędzie DAST jest używane w trybie cyklicznym do monitorowania bezpieczeństwa i identyfikacji nowych podatności, które mogą pojawić się w wyniku zmian w konfiguracji.

Integracja SAST i DAST w DevOps

• SAST najlepiej sprawdza się w początkowych fazach SDLC, gdzie szybko identyfikuje problemy na poziomie kodu.
• DAST uzupełnia SAST, badając aplikację jako całość na późniejszych etapach, zapewniając, że wszystkie komponenty działają bezpiecznie w środowisku runtime.

To podejście pozwala zespołom IT nie tylko wykrywać, ale także skutecznie eliminować problemy z bezpieczeństwem na każdym etapie tworzenia oprogramowania. Dzięki temu aplikacje stają się bezpieczniejsze, a ryzyko podatności w środowisku produkcyjnym jest minimalizowane.

Dlaczego warto stosować SAST i DAST w DevOps?

1. Zapewnienie bezpieczeństwa na różnych etapach: SAST umożliwia wykrycie problemów na wczesnym etapie, a DAST testuje aplikację w rzeczywistych warunkach.
2. Automatyzacja w CI/CD: Oba narzędzia mogą być zintegrowane z pipeline’ami CI/CD, co zwiększa efektywność procesu wytwarzania oprogramowania.
3. Redukcja kosztów naprawy błędów: Wykrycie i naprawa podatności we wczesnym etapie są znacznie tańsze niż w środowisku produkcyjnym.
4. Zwiększenie zaufania użytkowników: Regularne testy bezpieczeństwa zmniejszają ryzyko naruszenia danych, co buduje zaufanie klientów do produktu.

Podsumowanie

SAST i DAST to komplementarne podejścia, które pomagają zespołom IT zabezpieczyć aplikacje na różnych etapach ich cyklu życia. Dzięki połączeniu tych metod organizacje mogą minimalizować ryzyko podatności, zwiększać jakość swoich produktów oraz budować zaufanie użytkowników. Stosowanie narzędzi takich jak SonarQube, OWASP ZAP, czy Burp Suite wspiera automatyzację procesów bezpieczeństwa, co jest kluczowe w nowoczesnych środowiskach DevOps.

dev{tools}: Event Storming – Warsztat „Process Level” do Analizy Szczegółów Procesów

    Po ukończeniu warsztatów Event Storming na poziomie „Big Picture”, zespół ma już pełny obraz procesu i kluczowych zdarzeń. Teraz nadchodzi czas na przejście do głębszej analizy – tzw. „Process Level”. Na tym etapie zespół zagłębia się w szczegóły procesu, analizując indywidualne akcje, zależności oraz interakcje między systemami i aktorami. Dzięki temu można stworzyć bardziej dokładny model systemu, identyfikując kluczowe elementy, takie jak komendy, modele odczytu, polityki oraz wartości.

    Artykuł ten jest kontynuacją pierwszego etapu warsztatów i opisuje, jak dokładnie zmapować proces na poziomie szczegółowym, używając różnorodnych kolorowych elementów, które reprezentują poszczególne aspekty systemu.

Kluczowe elementy i ich kolory w „Process Level”

1. Zdarzenia (Events) – Pomarańczowe karteczki

   • Reprezentują kluczowe zmiany stanu w systemie, np. „Złożono zamówienie”. Opisują, co już się wydarzyło, i stanowią podstawę analizy.

2. Polityki (Policies) – Fioletowe karteczki

   • Polityki to zasady, które określają reakcje systemu na zdarzenia, np. „Jeśli zamówienie nie zostało opłacone w ciągu 7 dni, anuluj je”.

3. Komendy (Commands) – Niebieskie karteczki

   • Komendy to akcje wywoływane przez użytkowników lub systemy, które inicjują zdarzenia, np. „Dodaj produkt do koszyka”.

4. Modele odczytu (Read Models) – Zielone karteczki

   • Służą do prezentacji danych bez ich modyfikacji, np. „Lista produktów w koszyku”.

5. Hotspoty (Hot Spots) – Czerwone karteczki

   • Oznaczają miejsca problematyczne lub potencjalne ryzyka, które wymagają dalszej analizy.

6. Aktorzy (Actors) – Żółte karteczki

   • Osoby lub systemy zewnętrzne, które inicjują działania w systemie.

7. Systemy zewnętrzne (External Systems) – Różowe karteczki

   • Reprezentują systemy poza kontrolą zespołu, np. „System płatności”, które wpływają na proces.

8. Wartości (Values) – Jasnozielone karteczki

   • Wskaźniki efektywności lub rezultaty procesu, np. „Czas dostawy produktu”.

Proces warsztatu „Process Level”

1. Mapowanie zdarzeń i komend – Zespół układa komendy i zdarzenia w odpowiednich miejscach na osi czasu.
2. Dodanie polityk i modeli odczytu – Następnie wprowadzane są polityki oraz modele odczytu.
3. Określenie aktorów i systemów – Identyfikacja, kto wywołuje poszczególne zdarzenia i jakie systemy wpływają na proces.
4. Analiza problemów i wartości – Ostateczna identyfikacja problemów i wskaźników wartości dla pełnego obrazu procesu.

Podsumowanie

Event Storming to skuteczne narzędzie, które umożliwia zespołom IT lepsze zrozumienie procesów i systemów na poziomach „Big Picture” i „Process Level”. Dzięki różnorodnym kolorom i strukturalnym podejściom, zespoły mogą budować dokładne modele, identyfikować problemy oraz określać kluczowe wartości i szanse.

dev{tools}: Event Storming – Warsztat „Big Picture” do Zrozumienia Systemów IT

    Event Storming to metoda warsztatowa stosowana do analizy i projektowania procesów biznesowych oraz systemów IT. W podejściu „Big Picture” zespoły IT oraz eksperci biznesowi pracują razem nad mapowaniem procesów, aby zrozumieć kluczowe zdarzenia i interakcje. To wstępna faza Event Stormingu, która pozwala na uzyskanie pełnego obrazu procesu, co jest nieocenione podczas projektowania skomplikowanych systemów IT.

Etapy Procesu „Big Picture”

1. Chaotic Exploration – Swobodna eksploracja zdarzeń

   • W tej fazie uczestnicy warsztatu umieszczają na osi czasu wszystkie zdarzenia (pomarańczowe karteczki) istotne dla procesu. To swobodny etap, gdzie każdy może dodać dowolne zdarzenia, aby uchwycić jak najwięcej informacji.
   • Cel: Zebranie wszystkich zdarzeń w procesie bez skupiania się na chronologii.
   • Efekt: Powstaje baza zdarzeń, która będzie uporządkowana w kolejnych etapach.

2. Enforce the Timeline – Uporządkowanie osi czasu

   • Zebrane zdarzenia są ustawiane w odpowiedniej kolejności na osi czasu, a kluczowe momenty lub „swimlanes” są wyznaczane, aby oddzielić etapy procesu. Pomaga to lepiej zrozumieć przebieg i strukturę zdarzeń.
   • Cel: Ustalenie chronologii i identyfikacja „kamieni milowych” w procesie.
   • Efekt: Zorganizowana oś czasu, która jasno przedstawia sekwencje zdarzeń.

3. People and Systems – Dodanie aktorów i systemów zewnętrznych

   • Zespół identyfikuje aktorów (żółte karteczki) oraz systemy zewnętrzne (różowe karteczki), które odgrywają kluczowe role w procesie. To osoby lub systemy, które inicjują zdarzenia, ale nie są pod pełną kontrolą zespołu.
   • Cel: Wprowadzenie kontekstu osób i systemów wpływających na proces.
   • Efekt: Jasny obraz ról i zewnętrznych wpływów na poszczególne zdarzenia.

4. Explicit Walk-Through – Opowieść o zdarzeniach

   • Przechodząc przez oś czasu, zespół opowiada historię procesu od początku do końca, a następnie analizuje proces od końca do początku. To pomaga upewnić się, że każdy element jest zrozumiały i że proces nie ma luk.
   • Cel: Dogłębne zrozumienie każdego zdarzenia i jego wpływu na proces.
   • Efekt: Wspólna wizja i pełne zrozumienie procesu przez cały zespół.

5. Problems and Opportunities – Identyfikacja problemów i szans

• Uczestnicy używają czerwonych karteczek, aby oznaczyć problemy (hotspoty), i zielonych karteczek, aby wskazać potencjalne szanse. Pozwala to szybko zidentyfikować miejsca wymagające dalszej analizy i usprawnień.
• Cel: Wskazanie miejsc problematycznych i szans na optymalizację procesu.
• Efekt: Lista problemów i możliwości do dalszej pracy nad systemem.

Dlaczego Event Storming jest skutecznym narzędziem w IT?

Dla zespołów IT Event Storming stanowi potężne narzędzie wspierające współpracę między działami oraz zrozumienie procesów biznesowych i technicznych. Technika ta umożliwia:

1. Wspólne zrozumienie domeny: Warsztaty angażują zarówno członków zespołu IT, jak i ekspertów biznesowych, co pozwala na pełne zrozumienie procesów.
2. Szybka identyfikacja problemów: Mapowanie zdarzeń pozwala na szybkie wykrycie braków i ryzyk.
3. Budowanie spójnych modeli: Dzięki pełnemu obrazowi procesu, Event Storming pozwala zbudować solidny model do dalszej analizy.
4. Ułatwia iteracyjny rozwój: Technika ta idealnie wpisuje się w podejście iteracyjne, dzięki czemu proces można na bieżąco modyfikować i ulepszać.

Jak przeprowadzić skuteczny warsztat Event Storming?

• Zbierz kluczowych interesariuszy – Upewnij się, że na warsztacie są obecni zarówno członkowie zespołu IT, jak i eksperci biznesowi.
• Wybierz odpowiednie narzędzia – Użyj kartek samoprzylepnych lub narzędzi cyfrowych, takich jak Miro lub Mural, jeśli warsztat jest zdalny.
• Zdefiniuj jasny cel – Wszyscy uczestnicy powinni rozumieć zakres procesu lub obszaru, który będą analizować.
• Zachęcaj do otwartości i dyskusji – Event Storming opiera się na współpracy, dlatego ważne jest, aby uczestnicy czuli się swobodnie.
• Dokumentuj wyniki – Zapisz wszystkie kluczowe zdarzenia, aktorów i agregaty, co ułatwi późniejszą analizę.

Podsumowanie

Event Storming „Big Picture” to sprawdzona technika warsztatowa, która umożliwia zespołom głębokie zrozumienie procesów biznesowych i technicznych. Każdy etap warsztatu – od eksploracji zdarzeń po analizę problemów i szans – pomaga w budowaniu kompleksowego modelu, który staje się fundamentem dla dalszego rozwoju systemu. Wprowadzenie Event Stormingu do codziennych praktyk projektowych poprawia komunikację, zrozumienie i efektywność, co jest nieocenione w złożonych projektach IT.